چکیده

هدف: مقوله ورشکستگی تنها در انتظار شرکت‌های کوچک و متوسط نبوده و شرکت‏های بزرگ که اغلب شرکت‌‌های متنوعی نیز هستند، از خطر ورشکستگی مصون نمی‌باشند. هدف از این پژوهش بررسی رابطه بین تنوع شرکتی و ریسک ورشکستگی با تأکید بر راهبرد‌های تمایز و رهبری هزینه است.
روش: داده‌های مرتبط با 97 شرکت از 5 صنعت در بازه زمانی 1385 تا 1396 مورد بررسی قرار گرفتند. برای اندازه-گیری تنوع شرکتی از معیار آنتروپی استفاده شد و ریسک ورشکستگی نیز براساس تکنیک تحلیل پوششی داده‌ها و مدلBcc با رویکرد VRS محاسبه شد. برای تعیین ضرائب اهمیت نسبت‏های موجود در راهبرد‌های تمایز و رهبری هزینه پورتر، از روش تحلیل سلسله مراتبی و نظر خبرگان بهره گرفته شد. برای آزمون فرضیه‌های پژوهش از مدل‏های رگرسیونی لاجیت و روش پانل مقاوم استفاده شده است.
یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که برخلاف مباحث تئوریکی، تنوع شرکتی اثر معناداری بر ریسک ورشکستگی شرکت‌ها ندارد. همچنین هیچگونه تاثیر معناداری از سوی راهبرد تمایز و رهبری هزینه بر رابطه بین تنوع شرکتی و ریسک ورشکستگی مشاهده نشد.
نتیجه‌گیری: بر این اساس می‌توان بیان نمود که حرکت به سمت تنوع‏پذیری در بازه زمانی بلندمدت، بر میزان ریسک ورشکستگی شرکت‏ها تاثیری نداشته و بکارگیری راهبرد‌های رقابتی پورتر نیز موثر واقع نخواهد شد.
دانش‌افزایی: پژوهش حاضر می‌تواند به پژوهشگران حوزه حسابداری، مالی و بازاریابی برای انجام پژوهش‌های آتی و مدیران شرکت‌ها، سهامداران و فعالان بازار سرمایه در به کارگیری راهبردهای رقابتی تنوع شرکتی، تمایز و رهبری هزینه برای افزایش سود و ارزش شرکت همچنین کسب سهم بازار بیشتر و جلوگیری از ورشکستگی، کمک شایانی کند. جنبه نوآوری این پژوهش نیز بررسی تأثیر راهبردهای رقابتی بر رابطه بین تنوع شرکتی و ریسک ورشکستگی شرکت‌های پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد.